ZOÖNËVE

IN KLANK

Voorgedragen door Armand Wouters (°1934)

Opname door J.L. te Zonhoven in 2005

IN SCHRIFT

JENGSKE VAN-E PLATWIJERS

Ich góan óch e verhàal vertùll’n dat ich vrugger gehuurd hùm, thôös ob-e stróat, ¹ìn ‘t hool as de minse àan ’t vertùll’n of àan ’t ²uchtere wàren

Da verhàal dat ich nôô vertel, da giet euver Jengske van-e platwijers. Jengske van-e platwijers, da wàar zoe e ³keuterboerke, ⁴suggeleerke zoe en dië wooinde op Ter Dónk áchter-e ⁵roet, nen hielen hók áchter-e roet òn-e ⁶wijers, òn ’t Witven, zoe heedden dië wijer. Jengske wàar getrouwd, ’n braa vroo en drei ⁷wichter haa ter of vier da-’n wiët ich ne mie. Jengske z’n vroo, da wàar ’n hiel braa vrooke. ⁸Dei gónk alle zondàge nó mùs en z’n wichter wààr’n oo hiel goed ⁹opgetrokke.

Jengske da wàar nen hielen aneren, dië trok ‘m nerges niks van àan, dië gónk nó kerk of kluis en al wa nie te zwóar of nie te hiet wàar, da ¹⁰luud’n ter nie ligge. Of da van hum wàar da intresseerden hum nie. En zoe wàar ’t oo bè de ¹¹kënijns en nen hàäs of de fazánt’n dei rond z’n deur vloge, gien ácht dàag of ze haan e ¹²kolleken àan

Op ne kier wàar Jengske òn ’t wùrke ìn ’t veurjóar. Heë wàar zoe wa àan ’t ¹³klómmele àan-e deur en dóa kiekt ër zoe op Kuringen àan en ziët ër dat dóa iet àakump. Doen dácht ër: “Wa zoo dá konne zijen?” Ich góa mich effe achter-e hàag zette dan zal ich sews wòl ziën dan.

Weì da op sìjnës àakwàam, wàar dá ’n koetsj ¹⁴bè e schoe píard en twie sjieke hieren op. Ne ¹⁵grùlligen hoêd àän en grùllig àan ’t ôötlegge. En Jengske zàag vanáchter òn dei koetsj, dó wàar ne bak en dat dóa intige kisten ìnlàge ¹⁶moevan ter ien zoewa blonk. En ¹⁷wei dei koetsj doör wàar, ¹⁸taffelde Jengske deë áchternóa. Ich mot óch zegge: ¹⁹dei weëg, dei doen heì wààr’n, da wàar nie ²⁰wei nôô, eh. Gienen ‘asfalt’ eh, da wàren zangweëg ²¹bè keuter în en kaarspoörn. In-e zomer dan hónk ²²de stóf óch in oer oêr’n, ìn-e zánd en ìn-e wèinter dan honk ²³de moös óch áchter oer oêren

Allè, Jengske gónk dán áchter dei kaar àän en wei ter terbij kumt, doen zàag ter dá kiske liggen. Jah, Jengske kos ’t wier nie lóat’n, eh. ²⁴Drek pakden ër da kiske dóa àaf want dei mannen, dei hieren, dei wàren àan ’t ²⁵kallen, dei huurde niemëd nie of dei zàgen ‘m nie. Da kisken op z’n ²⁶schoörn en op z’n hôös àän, ²⁷op sìjnës àän. Wei ter sìjnës kàam, ²⁸hoodn ter da kiske ob-e grônd en da wàar toch zwóarder ²⁹as ter meejndn want z’n schoor ³⁰deu toch zoe pèjn en pèjn in z’ne ³¹straank, heë kos ³²bekan nog ne mie recht. En wei ’t op de grond làag, zàag ter dat dóa e ferm sloöt op wàar. Mah da wàar gie probleem vur Jengske, da hád ër rap ope.

En… dóa làag wat èin, eh. Allemól van de blinked gèlld. Z’n uugskes blinkde just wei ’t gelld dat in dei kist làag. Heìe mot ich bìjgóan, dácht Jengske. Mer doen dácht ër: ich mot oppasen want dei manne konnen trugkome as ze da kiske missen. Ich góan da effe ³³vórtsteke en doen haa ter ’t ob-e kaant van-e wijer gestoke, tussen de biêzen en de ³⁴ditsekolven ìn. En wei ter dácht, da kàam oo nog ôöt: efkes ternóa wàren dei twie trùg dóa bè dei koetsj, ’n pàar kier op en àaf gerejen, mah ja… dei zàgen dóa nieme nie, dóa wooinde niemëd nie en doen wàre ze dan toch vertrokke.

Wei ze vertrokken wàren, hit Jengske ze kiske truggehaolld en van da gèlld eh, dóa hit ër van geprofëteerd man. Eürst kocht ër ‘m ne schoene lap grônd, zat ‘m dóa e fatsoenlijk hôözëken op en heë leëfde wei God in Vrankrèk

Mer op ne kier woord Jengske zik en heë làag op ze bèd en doen zit ër tege z’n vroo: ich zoo de wichter toch nog ins ³⁵gján ziën, ich haa ze toch nog ins gján heï gehád want dei hiel historie làag ‘m toch e-wa op z’ne màag, heë zàat dóa wa bè ìn-e knoep en heë da toch wulle vertùlle àan z’n wichter dán. Jah, doen stonde de wichter rond ze bèd, ze sterfbèd en doen zit ër dá, moe ter dá gèlld gehòlld haa, ³⁶weì ter dá gedóan haa en dat da nie just wàar en dat ër da wist en zoe. En doen zeen de wichter: jah mah, vàder, dá mot der trùggeëven, eh jong, da giet zoe nie, eh, doeme toch eh.

Jòmeh, ich góa nóa de pëstoer, ich góa de pëstoer hàal’n. Dië nóa de pëstoer tou, kumt de pëstoer effe ternóa bè Jengske òn ’t bèd en dië haa dóa oo e sermoen àafgestoke tegen ‘m, mer Jengske intresseerden ‘m dóa nie veul àà want ich dènk nie dat ër gelùsterd haa nóa ‘m. En weì de pëstoer vort wàar, doen zeen de wichter allemóal en z’n vroo oo. Jengske gè mot da trùg geëve, da kont der zoe nie lóat’n. Wa giet dóa va kome, zoe kont der toch nie vort góan, da giet toch nie. En Jengske dië zeej tege de wichter doen: lùstert ins heie zeej ter, wat ich óch nôô góa zegge, zit ër, eh: “Had wa der hit,” zee ër, “en ich zal lije wat ich kán!”

¹sloot, gracht              ²buurten        ³kleine (arme) landbouwer
⁴sukkelaar, armzalig persoon             ⁵spoorweg
⁶vijvers                      ⁷kinderen       ⁸die ging
⁹grootgebracht, opgevoed                ¹⁰liet hij

¹¹konijnen                  ¹²kraagje (fig: strop)
¹³knoeien, prutsen      ¹⁴met een mooi paard
¹⁵versterkend bn: zeer mooi, zeer opvallend, zeer hard...

¹⁶waarvan                 ¹⁷toen de koets uit het zicht was
¹⁸langzaam handelen: wandelen, werken...

¹⁹die wegen               ²⁰zoals nu       ²¹met gaten
²²het stof of de stùb   ²³de modder    ²⁴onmiddellijk nam hij
²⁵praten                    ²⁶schouders    ²⁷naar zijn thuis

²⁸wierp hij                 ²⁹dan hij vermoedde
³⁰deed                       ³¹rug, ruggengraat             
³²bijna                      ³³weg steken, verstoppen
³⁴lisdodden (moerasplant)                 ³⁵graag
³⁶hoe